Aklıma Takılan Şeyler – hbz blog HBZ Grafik – Blog
Benzer Yazılar
Selçuklunun çift başlı kartalının ne anlama geldiğini açıklamadan önce tarihe bakacak olursak, dünyanın hemen hemen yuvarlak olduğu keşfedilmeden önce insanlar yeryüzünün sonsuz bir düzlük olduğuna inanırdı. Her medeniyet farklı zamanlarda varlığını bununla beraber yaradılışını sorguladı. Doğada bulunan hayvanlara ve canlılara farklı anlamlar yüklediler, mitler oluşturdular. Bunlar içinde kendinden sonrasında da geçerliliğini korumuş olan ve bir çok ulusu etkileyen kartal, her yeri görebilmesi nedeniyle tanrısal bir anlam yüklenen bununla birlikte iki başı ile doğuya ve batıya hâkimiyeti sembolize etmesiyle bilinir.
Çift başlı kartalın anlamı şu ikiliklerle anlatılır. Geçmişten geleceğe ezelî ebedî varoluş, doğu ve batı üzerinde hükümranlık ve tanrısal güçten alınan meşrû yetkiyle dünyevî olan üzerinde belirleyici olma hakkı. Tüm bunlar kartal mitinde yekvücut olur.
Orta Asya Türk inancına gore, insanlara gökyüzü ve yeryüzü yolculuklarında refakat eden koruyucu varlıklar kuş şeklindedir. Türkler kılıç kabzalarında bozkurt, at ve çift başlı kartal kabartma figürlerini kullanmışlardır.
Hem de Attila’nın ordusunun sancağı üzerinde Bozkurt ile beraber kartalında var olduğu bilinmektedir. Bu figüre Hititler’in Alacahöyük ve Yazılıkaya’daki çift başlı kartal kabartmalarına da yer verilmiştir.
Selçuklu Devlet armasında da çift başlı kartal sembolü kullanılmış hatta günümüzde Selçuklu kartalı olarak adlandırılmıştır. Türk halılarında maksimum kullanılan canlı figürü kartaldır. Selçuklular vakitında yapılan rotatif Kümbet(Kayseri), Hüdavent Hatun Türbesi(Niğde), Çifte Minareli Medrese (Erzurum), Yedi Kardeş Burcu(Diyarbakır) gibi mimari eserlerde çift başlı kartal figürü kullanılmıştır.
Çift Başlı Kartal sembolü Selçuklu ile beraber, Orta Asya kültüründen göçler ve fetihler sayesinde tüm Dünya’ya taşınmıştır.
Orhun yazıtlarında söylenen duada da kartallara gönderme bulunmaktadır.
”Halkınızı kıymetli evlâdınızdan, tay şeklinde oğullarınızdan daha iyi besliyor idiniz. Uçup gittiniz. Göklerde de dünyadaki gibi mümkünnız. (Talat Tekin, Orhun Yazıtları, Simurg Kitabevi, s.53.)
Buradaki temenni, yukarıya, öteki âleme gittiğinizde de ulusu sakınan, yüceltenlerden olunuz anlamındadır ve gunsur yükselen kahramanların, bu dünyadakileri korumaya devam edeceği inancını yansıtmaktadır.
Çift kartal motifinin, Bizans’lılar tarafınca da kullanıldığını görüyoruz. Bu motif, Bizans’ta: devlet ve kilisenin, tek bedende, bir arada tutulup yönetildiğini simgelemekteydi.
