Montrö (Montreux ) Boğazlar Sözleşmesi Tamamı

Benzer Yazılar

İşaret Dilinin Önemi

Mart 5, 2023

Dursun Fakih (Fıkıh) kimdir?

Haziran 24, 2022

İtbarak Nedir? İtbaraklar Gerçek mi?

Mayıs 11, 2022

BOĞAZLAR REJİMİNE İLİŞKİN OLARAK, MONTREUX’DE 20 TEMMUZ 1936’DA
İMZALANAN SÖZLEŞME
Ticaret Gemileri
Savaş Gemileri
Uçaklar
Genel Hükümler
Son Hükümler

MAJESTE BULGARLAR KRALI:
Doktor Nicolas P.NİCOLAEV,
Tamyetkili Ortaelçi, Dışişleri ve Mezhepler Bakanlığı Genel Sekreteri;
B. Pierre NEİCOV,
Tamyetkili Ortaelçi, Dışişleri ve Mezhepler Bakanlığı
Siyasal İşler Müdürü
FRANSA CUMHURİYETİ BAİKANI:
B. PAUL-BONCOUR,
Senatör, Milletler Cemiyeti’nde Fransa’nın Sürekli Temsilcisi,
eski Başbakan, eski Dışişleri Bakanı, Legion d’honneur nişanının
Chevalier rütbesi, Savaş Haçı nişanı;
B. HENRİ PONSOT,
Fransa Cumhuriyeti’nin Ankara’da Olağanüstü ve
Tamyetkili Büyükelçisi, Legion d’honneur nişanının
Grand Officier rütbesi.
MAJESTE BÜYÜK-BRİTANYA, İRLANDA VE DENİZLER ÖTESİ BRİTANYA ÜLKELERİ
KRALI, HİNDİSTAN İMPARATORU:
BÜYÜK-BRİTANYA, KUZEY İRLANDA VE
BRİTANYA İMPARATORLUĞUNUN BİREYSEL OLARAK MİLLETLER CEMİYETİ’NE
ÜYE OLMAYAN BÜTÜN PARÇALARI İÇİN:
Çok Sayın Lord STANLEY,
P.C., M.C., M.P., Amirallik Dairesinde Parlamento Üyesi Müsteşar;
AVUSTRALYA COMMONVVEALTH’İ İÇİN:
Çok Sayın Stanley Melbroune BRUCE,
C.H., M.C., Avustralya Commenwealth’inin Londra’da Yüksek Komiseri.
MAJESTE ELENLER KRALI:
B.Nicolas POLİTİS,
Yunanistan’ın Paris’de Olağanüstü Temsilcisi ve
Tamyetkili Ortaelçisi, eski Dışişleri Bakanı;
B. Raoul BİBİCA-ROSETTİ,
Yunanistan’ın Milletler Cemiyeti’nde Sürekli Temsilcisi.
MAJESTE JAPONYA İMPARATORU:
B. Naotake İATO,
Judammi, Doğan-Güneş nişanının Büyük-Kordon rütbesi,
Paris’de Olağanüstü Temsilci ve Tamyetkili Büyükelçi:
B. Massa-aki HOTTA,
Jushii, Doğan-Güneş nişanının İkinci Sınıf rütbesi,
Bern’de Olağanüstü Temsilci ve Tamyetkili Ortaelçi.
MAJESTE ROMANYA KRALI:
B. Nicolas TİTULESCO, Dışişleri Bakanı;
B. Constantin CONTZESCO, Tamyetkili Ortaelçi,
Tuna ve Avrupa Uluslararası Komisyonlarında Romanya Temsilcisi;
B. Vespasien PELLA, La Hayc’de Olağanüstü Temsilci ve
Tamyetkili Ortaelçi.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ BAİKANI:
Dr.Tevfik Rüştü ARAS, Dışişleri Bakanı, İzmir Milletvekili;
B. Suad DAVAZ, Türkiye Cumhuriyeti’nin Paris’de Olağanüstü ve
Tamyetkili Büyükelçisi;
B. Numan MENEMENCİOĞLU, Türkiye Büyükelçisi,
Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri;
B. Asım GÜNDÜZ, Korgeneral, Genelkurmay İkinci Başkanı;
B. Necmeddin SADAK,
Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’nde Sürekli Temsilcisi,
Sivas Milletvekili, Dışişleri Komisyonu Raportörü.
SOVYET SOSYALÎST CUMHURİYETLERİ BİRLİĞİ
MERKEZ YÜRÜTME KOMİTESİ:
B. Maxime LİTVİNOFF, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği
Merkez Yürütme Komitesi Üyesi, Dışişleri Halk Komiseri.
MAJESTE YUGOSLAVYA KRALI:
B. İvan SOVBBOTİTCH,
Yugoslavya’nın Milletler Cemiyeti’nde Sürekli Temsilcisi
BU TEMSİLCİLER, yetki belgelerini gösterdikten ve bu belgeler usulüne uygun
ve geçerli kabul edildikten sonra, aşağıdaki hükümler üzerinde anlaşmaya
varmışlardır:
Birinci Madde
Bağıtlı Yüksek Taraflar, Boğazlar’da denizden geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım)
özgürlüğü ilkesini kabul ederler ve doğrularlar.
Bu özgürlüğün kullanılışı bundan böyle işbu Sözleşme hükümleriyle
düzenlenmiştir.
KESİM I. – TİCARET GEMİLERİ
Madde 2
Barış zamanında, ticaret gemileri, gündüz ve gece, bayrak ve yük ne olursa
olsun, aşağıdaki 3. madde hükümleri saklı kalmak üzere, hiçbir işlem (formalite)
olmaksızın, Boğazlardan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) tam özgürlüğünden
yararlanacaklardır. Bu gemiler, Boğazlar’ın bir limanına uğramaksızın transit
geçerlerken, Türk makamlarınca, alınması işbu Sözleşmesinin I sayılı Ek’inde
öngörülen vergilerden ve harçlardan başka, bu gemilerden hiçbir vergi ya da
harç alınmayacaktır.
Bu vergilerin ya da harçların alınmasını kolaylaştırmak üzere, Boğazlar’dan
geçecek ticaret gemileri, 3. maddede belirtilen istasyonun görevlilerine adlarını,
uyrukluklarını, tonajlarını, gidecekleri yeri ve nereden geldiklerini
bildireceklerdir.
Kılavuzluk ve yedekçilik (römorkörcülük) isteğe bağlı kalmaktadır.
Madde 3
Ege Denizi’nden ya da Karadeniz’den Boğazlar’a giren her gemi, uluslararası
sağlık kuralları çerçevesinde Türk yasalarıyla konulmuş olan sağlık denetimi
için, Boğazlar’ın girişine yakın bir sağlık istasyonunda duracaktır. Bu denetim,
bir temiz sağlık belgesi (patentesi) ya da işbu maddenin 2. fıkrasındaki
hükümlerin kapsamına girmediklerini doğrulayan bir sağlık bildirisi gösteren
gemiler için, gündüz ve gece, olabilen en büyük hızla yapılacak ve bu gemiler
Boğazlar’dan geçişleri sırasında başka hiçbir duruş zorunda
bırakılmayacaklardır.
İçinde veba, kolera, sarı humma, lekeli humma (typhus exanlhematique) ya da
çiçek hastalığı olayları bulunan ya da yedi günden az bir süre önce bu
hastalıklar bulunmuş olan gemilerle, bulaşık bir limandan beş kez yirmi-dört
saatten az bir süreden beri ayrılmış olan gemiler, Türk makamlarının
gösterebilecekleri sağlık koruma görevlilerini gemiye almak üzere, sağlık
istasyonunda duracaklardır. Bu yüzden, hiçbir vergi ya da harç alınmayacaktır;
sağlık koruma görevlileri Boğazlar’ın çıkışında bir sağlık istasyonunda gemiden
indirileceklerdir.
Madde 4
Savaş zamanında, Türkiye savaşan değilse, ticaret gemileri, bayrak ve yük ne
olursa olsun, 2. ve 3. maddelerde öngörülen koşullar içinde Boğazlar’dan geçiş
ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır.
Kılavuzluk ve yedekçilik (römorkörcülük) isteğe bağlı kalmaktadır.
Madde 5
Savaş zamanında, Türkiye savaşmışa, Türkiye ile savaşta olan bir ülkeye bağlı
olmayan ticaret gemileri, düşmana hiçbir biçimde yardım etmemek koşuluyla,
Boğazlar’da geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır.
Bu gemiler Boğazlar’a gündüz girecekler ve geçiş, her seferinde, Türk
makamlarınca gösterilecek yoldan yapılacaktır.
Madde 6
Türkiye’nin kendisini pek yakın bir savaş tehlikesi tehdidi karşısında sayması
durumunda, 2. madde hükümlerinin uygulanması yine de sürdürülecektir;
ancak, gemilerin Boğazlar’a gündüz girmeleri ve geçişin, her seferinde, Türk
makamlarınca gösterilen yoldan yapılması gerekecektir.
Kılavuzluk, bu durumda, zorunlu kılınabilecek, ancak ücrete bağlı olmayacaktır.
Madde 7
“Ticaret gemileri” terimi, işbu Sözleşmenin II. Kesiminin kapsamına girmeyen
bütün gemilere uygulanır.
KESİM II. – SAVAŞ GEMİLERİ
Madde 8
İşbu Sözleşme bakımından, savaş gemilerine ve bu gemilerin nitelikleriyle
tonajlarının hesabı için uygulanacak tanımlama, işbu Sözleşmenin II sayılı
Ek’inde yer alan tanımlamadır.
Madde 9
Deniz kuvvetlerinin, sıvı olsun ya da olmasın, yakıt taşımak için özellikle
yapılmış olan yardımcı gemileri, 13. maddede belirtilen ön-bildirim koşuluna
bağlı tutulmayacaklar ve, Boğazlar’ı tek başlarına geçmek koşuluyla, 14. ve 18.,
maddeler gereğince sınırlamaya bağlı tonajlar hesabına katılmayacaklardır.
Bununla birlikte, bu gemilerin, öteki geçiş koşullan bakımından, savaş
gemileriyle bir tutulmaları süregidecektir.
Bir önceki fıkrada belirtilen yardımcı gemiler, öngörülen kuraldışılıktan, ancak
silâhları: yüzer hedeflere karşı en çok 105 milimetre çapında iki toptan, hava
hedeflerine karşı en çok 75 milimetre çapında iki silâhtan çok değilse
yararlanabileceklerdir.
Madde 10
Barış zamanında, hafif su üstü gemileri, küçük savaş gemileri ve yardımcı
gemiler, ister Karadeniz’e kıyıdaş olan ister olmayan Devletlere bağlı
bulunsunlar, bayrakları ne olursa olsun, Boğazlar’a gündüz ve aşağıdaki 13. ve
sonraki maddelerde öngörülen koşullar içinde girerlerse, hiçbir vergi ya da harç
ödemeksizin, Boğazlar’dan geçiş özgürlüğünden yararlanacaklardır.
Yukarıdaki fıkrada belirtilen sınıflara giren gemiler dışında kalan savaş
gemilerinin ancak 11. ve 12. maddelerde öngörülen özel koşullar içinde geçiş
haklan olacaktır.
Madde 11
Karadeniz’e kıyıdaş Devletler, 14. maddenin 1. fıkrasında öngörülen tonajdan
yüksek bir tonajda bulunan hattıharp gemilerinin3 Boğazlardan geçirebilirler; şu
koşulla ki, bu gemiler Boğazlar’ı ancak tek başlarına ve en çok iki torpido4
eşliğinde geçerler.

3. Fransızca metinde ”bâtimeats de ligne”, İngilizce metinde “Capital Ships”.
   1936 Türkçe çevirisinde “hatlıharp gemileri”. (Çevirenler)
4. Fransızca metinde “torpilleurs”, İngilizce metinde “destroyer”, 1936 Türkçe
   çevirisinde “torpido“. (Çevirenler)
   Madde 12
   Karadeniz’e kıyıdaş Devletler, bu deniz dışında yaptırdıkları ya da satın aldıkları
   denizaltılarını, tezgâha koyuştan ya da satın alıştan Türkiye’ye vaktinde haber
   verilmişse, deniz üslerine katılmak üzere Boğazlar’dan geçirme hakkına sahip
   olacaklardır.
   Sözü edilen Devletlerin denizaltıları, bu konuda Türkiye’ye ayrıntılı bilgiler
   vaktinde verilmek koşuluyla, bu deniz dışındaki tezgâhlarda onarılmak üzere de
   Boğazlar’dan geçebileceklerdir.
   Gerek birinci gerek ikinci durumda, denizaltıların gündüz ve su üstünden
   gitmeleri ve Boğazlar’dan tek başlarına geçmeleri gerekecektir.
   Madde 13
   Savaş gemilerinin Boğazlar’dan geçmesi için, Türk Hükümetine diplomasi
   yoluyla bir ön-bildirimde bulunulması gerekecektir. Bu ön-bildirimin olağan
   süresi sekiz gün olacaktır; ancak, Karadeniz kıyıdaşı olmayan Devletler için bu
   sürenin onbeş güne çıkartılması istenmeğe değer sayılmaktadır. Bu önbildirimde gemilerin gidecekleri yer, adı, tipi, sayısı ile gidiş için ve, gerekirse,
   dönüş için geçiş tarihleri belirtilecektir. Her tarih değişikliğinin üç günlük bir önbildirim konusu olması gerekecektir.
   Gidiş için geçişte Boğazlar’a girişin, ilk ön-bildirimde belirtilen tarihten
   başlayarak beş günlük bir süre içinde yapılması gerekecektir. Bu sürenin
   bitiminden sonra, ilk ön-bildirim için olan aynı koşullar içinde yeni bir ön-
   bildirimde bulunulması gerekecektir.
   Geçiş sırasında, deniz kuvvetinin komutanı, durmak zorunda olmaksızın,
   Çanakkale Boğazı’nın ve Karadeniz Boğazı’nın girişindeki bir işaret istasyonuna,
   komutası altında bulunan kuvvetin lam kuruluşunu bildirecektir.
   Madde 14
   İşbu Sözleşmenin III. maddesinde ve III sayılı Ek’inde öngörülen koşullar
   dışında,
   Boğazlar’da transit geçişte bulunabilecek bütün yabancı deniz kuvvetlerinin en
   yüksek (tavan) toplam tonajı 15.000 tonu aşmayacaktır.
   Bununla birlikte, bir önceki fıkrada belirtilen kuvvetler dokuz gemiden çok gemi
   iç ermeyeceklerdir.
   Karadeniz’e kıyıdaş olan ya da olmayan Devletlerin, 17. madde hükümleri
   uyarınca Boğazlar’daki bir limanı ziyaret eden gemileri bu tonaja
   katılmayacaktır.
   Geçiş sırasında bir avaryaya uğramış olan savaş gemileri de bu tonaja
   katılmayacaktır; bu gemiler, onarım sırasında, Türkiye’ce yayımlanan özel
   güvenlik hükümlerine bağlı tutulacaklardır.
   Madde 15
   Boğazlar’da transit olarak bulunan savaş gemileri taşımakla olabilecekleri
   uçakları5
   , hiçbir durumda, kullanamayacaklardır.
5. Fransızca metinde “aeronefs”, ingilizce metinde “aircr.ıfts”, 1936 Türkçe
   çevirisinde “hava sefineleri”. (Çevirenler)
   Madde 16
   Boğazlarda transit olarak bulunan savaş gemileri, avarya6 ya da geminin teknik
   yönetimine bağlı olmayan bir aksaklık7 durumları dışında, geçişleri için gerekli
   süreden daha uzun süre Boğazlar’da kalamayacaklardır.
6. Fransızca metinde “avarie”, ingilizce metinde “damage”, 1936 Türkçe
   çevirisinde “hasar”. (Çevirenler)
7. Fransızca metinde “ferlime de mer”, ingilizce metinde “peril of the sea” 1936
   Türkçe çevirisinde “denin arızası”. (Çevirenler)
   Madde 17
   Yukarıdaki maddelerin hükümleri, herhangi bir tonajda ya da kuruluşta olan bir
   deniz kuvvetinin, Türk Hükümetinin çağrısı üzerine, Boğazlar’daki bir limana
   sınırlı bir süre için bir nezaket ziyaretinde bulunmasına hiçbir biçimde engel
   olamayacaktır. Bu kuvvet, 10., 14. ve 18. maddeler hükümleri uyarınca,
   Boğazlardan transit olarak geçmek için istenilen koşullar içinde bulunmuyorsa,
   Boğazlar’dan giriş için izlediği yoldan ayrılacaktır.
   Madde 18
8. Karadeniz kıyıdaşı olmayan Devletlerin barış zamanında bu denizde
   bulundurabilecekleri toplam tonaj aşağıdaki gibi sınırlandırılmıştır:
   a) Aşağıda b) paragrafında öngörülen durum dışında, sözü geçen
   Devletlerin toplam tonajı 30.000 tonu aşmayacaktır;
   b) Herhangi bir anda, Karadeniz’in en güçlü donanmasının
   (filosunun) tonajı işbu Sözleşmenin imzalanması tarihinde bu
   denizele en güçlü olan donanmanın (filonun) tonajını en az 10.000
   ton aşarsa, a) paragrafında belirtilmiş olan 30.000 tonluk toplam
   tonaj aynı ölçüde ve en çok 45.000 tona varıncaya değin
   arttırılacaktır. Bu amaçla, kıyıdaş her Devlet, işbu Sözleşmenin IV
   sayılı Ek’i uyarınca, Türk Hükümetine, her yılın 1 Ocak ve 1
   Temmuz tarihlerinde, Karadeniz’deki donanmasının (filosunun)
   toplam tonajını bildirecektir; Türk Hükümeti de, bu bilgiyi, öteki
   Bağıtlı Yüksek Taraflara ve Milletler Cemiyeti Genel Sekreterine
   ulaştıracaktır.
   c) Karadeniz’e kıyıdaş olmayan Devletlerden herhangi birinin bu
   denizde bulundurabileceği tonaj, yukarıdaki a) ve b)
   paragraflarında öngörülen toplam tonajın üçte ikisiyle
   sınırlandırılmış olacaktır.
   d) Bununla birlikte, Karadeniz kıyıdaşı olmayan bir ya da birkaç
   Devlet, bu denize, insancıl bir amaçla deniz kuvvetleri göndermek
   isterlerse, toplamı hiçbir varsayımda 8.000 tonu aşmaması
   gerekecek olan bu kuvvetler, işbu Sözleşmenin 13.maddesinde
   öngörülen ön-bildirime gerek duyulmaksızın, aşağıdaki koşullar
   içinde Türk Hükümetinden alacakları izin üzerine, Karadeniz’e
   girebileceklerdir: Yukarıdaki a) ve b) paragraflarında öngörülen
   toplam tonaj dolmamışsa ve gönderilmesi istenilen kuvvetlerle bu
   toplam tonaj atılmayacaksa, Türk Hükümeti, kendisine yapılmış
   olan istemi aldıktan sonra en kısa süre içinde bu izni verecektir;
   sözü geçen toplam tonaj daha önce kullanılmış bulunuyorsa ya da
   gönderilmesi istenilen kuvvetlerle bu toplam tonaj açılacaksa, Türk
   Hükümeti, bu izin isteminden, Karadeniz kıyıdaşı Devletleri hemen
   haberli kılacak ve bu Devletler, haberli kılındıklarından yirmi-dört
   saat sonra bir karşı görüş öne sürmezlerse, ilgili Devletlere
   istemlerine ilişkin olarak verdiği kararı en geç kırksekiz saat içinde
   bildirecektir.
   [Karadeniz’e] kıyıdaş olmayan Devletler deniz kuvvetlerinin,
   Karadeniz’e bundan sonraki her girişi ancak yukarıdaki a) ve b)
   paragraflarında öngörülen kullanılabilir toplam tonajın sınırları
   içinde yapılacaktır.
9. Karadeniz’de bulunmalarının amacı ne olursa olsun, kıyıdaş olmayan
   Devletlerin savaş gemileri bu denizde yirmi-bir günden çok kalamayacaklardır.
   Madde 19
   Savaş zamanında, Türkiye savaşan değilse, savaş gemileri 10. maddeden 18.
   maddeye kadar olan maddelerde belirtilen koşullarla aynı koşullar içinde,
   Boğazlar’da tam bir geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden
   yararlanacaklardır.
   Bununla birlikte, savaşan herhangi bir Devletin savaş gemilerinin Boğazlar’dan
   geçmesi yasak olacaktır; şu kadar ki, işbu Sözleşmenin 25. maddesinin
   uygulama alanına giren durumlarla, saldırıya uğramış bir Devlete, Milletler
   Cemiyeti Misakı çerçevesi içinde yapılmış, bu Misak’ın 18. maddesi hükümleri
   uyarınca kütüğe yazılmış (tescil edilmiş) ve yayımlanmış, Türkiye’yi bağlayan
   bir karşılıklı yardım andlaşması gereğince yapılan yardım durumları bunun
   dışında kalmaktadır.
   Yukarıdaki fıkrada öngörülen kuraldışı durumlarda, 10. maddeden 18. maddeye
   kadar olan maddelerde belirtilen kısıtlamalar uygulanamayacaktır.
   Yukarıdaki 2. fıkrada konulmuş geçiş yasağına karşın, Karadeniz’e kıyıdaş olan
   ya da olmayan savaşan Devletlere ait olup da bağlama limanlarından ayrılmış
   bulunan savaş gemileri, bu limanlara dönebilirler.
   Savaşan Devletlerin savaş gemilerinin Boğazlar’da herhangi bir elkoymaya8
   girişmeleri, denetleme (ziyaret) hakkı9 uygulamaları ve başka herhangi bir
   düşmanca eylemde bulunmaları yasaktır.
10. Fransızca ve İngilizce metinlerde “caplure”, 1936 Türkçe çevirisinde “zapt ve
    müsadere”. (Çevirenler)
11. Fransızca metinde “droit de visite”, İngilizce metinde “right of visit and
    search”, 1936 Türkçe çevirisinde “muayene hakkı”. (Çevirenler)
    Madde 20
    Savaş zamanında, Türkiye savaşan ise, 10. maddeden 18. maddeye kadar olan
    maddelerin hükümleri uygulanamayacaktır; savaş gemilerinin geçişi konusunda
    Türk Hükümeti tümüyle dilediği gibi davranabilecektir.
    Madde 21
    Türkiye kendisini pek yakın bir savaş tehlikesi tehdidi karşısında sayarsa,
    Türkiye’nin, işbu Sözleşmenin 20. maddesi hükümlerini uygulamağa hakkı
    olacaktır.
    Yukarıdaki fıkranın Türkiye’ye tanıdığı yetkinin Türkiye’ce kullanılmasından
    önce Boğazlar’dan geçmiş olan, böylece bağlama limanlarından ayrılmış bulunan
    savaş gemileri, bu limanlara dönebileceklerdir. Bununla birlikle, şu da
    kararlaştırılmıştır ki, Türkiye, davranışıyla işbu maddenin uygulanmasına yol
    açmış olabilecek Devletin gemilerini bu haktan yararlandırmayabilecektir.
    Türk Hükümeti, yukarıdaki birinci fıkranın kendisine verdiği yetkiyi kullanırsa,
    Bağıtlı Yüksek Taraflara ve Milletler Cemiyeti Genel Sekreterine bu konuyla ilgili
    bir bildiri gönderecektir.
    Milletler Cemiyeti Konseyi, üçte iki çoğunlukla, Türkiye’nin böylece almış olduğu
    önlemlerin haklı olmadığına karar verirse, ve işbu Sözleşmenin imzacıları Bağıtlı
    Yüksek Tarafların çoğunluğu da aynı görüşle olursa, Türk Hükümeti, söz konusu
    önlemlerle, işbu Sözleşmenin 6. maddesi uyarınca alınmış olabilecek önlemleri
    kaldırmayı yükümlenir.
    Madde 22
    İçinde veba, kolera, sarı humma, lekeli humma (typhus exauthmatique) ya da
    çiçek hastalığı olayları bulunan, yada yedi günden az bir süre önce bu
    hastalıklar bulunmuş olan savaş gemileriyle, bulaşık bir limandan beş kez yirmi
    dört saatten az bir süreden beri ayrılmış olan savaş gemileri, Boğazlar’ı
    karantina altında geçecekler ve Boğazlar’ın bulaştırılmasına hiçbir olanak
    bırakmamak için gerekli korunma önlemlerini gemideki araçlarla uygulamak
    zorunda olacaklardır.
    KESİM III – UÇAKLAR10
12. Fransızca metinde “Aéronefs”, İngilizce metinde “Aircrafts”, 1930 Türkçe
    çevirisinde “Hava sefineleri”. (Çevirenler)
    Madde 23
    Sivil uçakların Akdeniz ile Karadeniz arasında geçişini sağlamak amacıyla, Türk
    Hükümeti, Boğazların yasak bölgeleri dışında, bu geçişe ayrılmış hava. yollarım
    gösterecektir; sivil uçaklar, Türk Hükümetine, ara sıra (tarifesiz) yapılan uçuşlar
    için üç gün öncesinden bir ön-bildirim ile, düzenli (tarifeli) servis uçuşları için
    geçiş tarihlerini belirten genel bir ön-bildirimde bulunarak, bu yolları
    kullanabileceklerdir.
    Öte yandan, Boğazların yeniden askerleştirilmiş olmasına bakılmaksızın, Türk
    Hükümeti, yine de Türkiye’de yürürlükte olan hava ulaşımı yönetim kuralları
    uyarınca, Avrupa ile Asya arasında Türk ülkesi üzerinden uçmalarına izin
    verilmiş olan sivil uçaklara, tam bir güvenlik içinde geçmeleri için gerekli
    kolaylıkları sağlayacaktır. Bir uçuş izninin verilmiş olduğu durumlarda, Boğazlar
    bölgesinde izlenecek yol belirli dönemlerde gösterilecektir.
    KESİM IV. – GENEL HÜKÜMLER
    Madde 24
    Boğazlar rejimine ilişkin 24 Temmuz 1923 tarihli Sözleşme gereğince kurulmuş
    olan Uluslararası Komisyonun yetkileri Türk Hükümetine aktarılmıştır.
    Türk Hükümeti, 11., 12., 14. ve 18. maddelerin uygulanmasına ilişkin
    istatistikleri toplamağı ve gerekli bilgileri vermeği yükümlenir.
    Türk Hükümeti, işbu Sözleşmenin, savaş gemilerinin Boğazlar’dan geçişine
    ilişkin liri hükmünün yürütülmesine göz kulak olacaktır.
    Türk Hükümeti, yabancı bir deniz kuvvetinin yakında Boğazlar’dan gereceği
    kendisine bildirilir bildirilmez, bu kuvvetin kuruluşunu, tonajım, Boğazlar’a giriş
    için öngörülen tarihi ve, ve, gerekirse, olası dönüş tarihini, Bağıtlı Yüksek
    Tarafların Ankara’daki temsilcilerine bildirecektir.
    Türk Hükümeti, Boğazlar’da yabancı savaş gemilerinin gidiş-gelişini gösteren,
    ayrıca ticarete ve işbu Sözleşmede öngörülen deniz ve hava ulaşımına yararlı
    bütün bilgileri kapsayan yıllık bir raporu Milletler Cemiyeti Genel Sekreterine ve
    Bağılı Yüksek Tanıtlara sunacaktır.
    Madde 25
    İşbu Sözleşmenin hiçbir hükmü, Türkiye için ya da Milletler Cemiyetimle üye
    herhangi bir başka Bağıtlı Yüksek Taraf için, Milletler Cemiyeti Misakından
    doğan haklara ve yükümlülüklere halel vermemektedir.
    KESİM V. – SON HÜKÜMLER
    Madde 26
    İşbu Sözleşme olabilen en kısa süre idinde onaylanacaktır.
    Onama belgeleri, Paris’te Fransa Cumhuriyeti Hükümetinin arşivlerine
    konulacaktır.
    Japon Hükümeti, onamanın yapılmış olduğunu, Paris’deki diplomatik temsilcisi
    aracılığıyla, Fransa Cumhuriyeti Hükümetine bildirmekle yetinebilecek ve, bu
    durumda, onama belgesini olabilen en kısa süre içinde gönderecektir.
    Türkiye’nin onama belgesini de içermek üzere, altı onama belgesi sunulur
    sunulmaz, bir sunuş tutanağı (procés-verbal de dépôt) düzenlenecektir. Bundan
    önceki fıkrada öngörülen bildiri, bu bakımdan, onama belgesi sunuşu ile
    eşdeğerde olacaktır.
    İşbu Sözleşme, bu tutanak tarihinden başlayarak yürürlüğe girecektir.
    Fransız Hükümeti, bundan önceki fıkrada öngörülen tutanakla, sonradan
    sunulacak onama belgelerinin sunuş tutanaklarının doğruluğu onaylanmış birer
    örneğini bütün Bağıtlı Yüksek Taraflara verecektir.
    Madde 27
    İşbu Sözleşme, yürürlüğe girişinden başlayarak, 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan
    Barış Andlaşmasını imzalamış her Devletin katılmasına açık olacaktır.
    Her katılma, diplomasi yoluyla Fransa Cumhuriyeti Hükümetine, onun
    aracılığıyla da, bütün Bağıtlı Yüksek Taraflara bildirilecektir.
    Katılma, Fransız Hükümetine yapılan bildiri tarihinden başlayarak geçerli
    olacaktır.
    Madde 28
    İşbu Sözleşmenin süresi, yürürlüğe giriş tarihinden başlayarak, yirmi yıl
    olacaktır.
    Bununla birlikte, işbu Sözleşmenin 1. maddesinde doğrulanan geçiş ve gidişgeliş (ulaşım) özgürlüğü ilkesinin sonsuz bir süresi olacaktır.
    Sözü edilen yirmi yıllık sürenin bitiminden iki yıl önce, hiçbir Bağıtlı Yüksek
    Taraf, Fransız Hükümetine Sözleşmeyi sona erdirme ön-bildirimi vermemişse,
    işbu Sözleşme, bir sona erdirme ön-bildirimin gönderilmesinden başlayarak, iki
    yıl geçinceye kadar yürürlükte kalacaktır. Bu ön-bildirim, Fransız Hükümetince,
    Bağıtlı Yüksek Taraflara iletilecektir.
    İşbu Sözleşme, işbu madde hükümlerine uygun olarak sona erdirilmiş olursa,
    Bağıtlı Yüksek Taraflar, yeni bir Sözleşmenin hükümlerini saptamak üzere
    kendilerini bir konferansta temsil ettirmeği kabul etmektedirler.
    Madde 29
    İşbu Sözleşmenin yürürlüğe girmesinden başlayarak her beş yıllık dönemin sona
    ermesinde, Bağıtlı Yüksek Taraflardan her biri, işbu Sözleşmenin bir ya da
    birkaç hükmünün değiştirilmesini önerme girişiminde bulunabilecektir.
    Bağıtlı Yüksek Taraflardan birince yapılacak değiştirme isteminin kabul
    edilebilmesi için, bu istem 14. ya da 18. maddelerin değiştirilmesini
    amaçlamaktaysa, başka bir Bağıtlı Yüksek Tarafça; başka herhangi bir maddenin
    değiştirilmesini amaçlamaktaysa, başka iki Bağıtlı Yüksek Tarafça
    desteklenmesi gerekir.
    Böylece desteklenmiş değişiklik istemi, içinde bulunulan beş yıllık dönemin sona
    ermesinden üç ay önce, Bağıtlı Yüksek Taraflardan her birine bildirilecektir. Bu
    bildiri, Önerilen değişikliğin niteliğini ve gerekçesini kapsayacaktır.
    Bu öneriler üzerinde diplomasi yoluyla bir sonuca varmak olanağı bulunamazsa,
    Bağıtlı Yüksek Taraflar, bu konuda toplanacak bir konferansta kendilerini temsil
    ettireceklerdir.
    Bu konferans, ancak oybirliğiyle karar alabilecektir; 14. ve 18. maddelere ilişkin
    değişiklik durumları bu hükmün dışında kalmaktadır; bu durumlar için Bağıtlı
    Yüksek Tarafların dörtte üçünden oluşan bir çoğunluk yeterli olacaktır.
    Bu çoğunluk, Türkiye’yi de içine alarak Karadeniz kıyıdaşı Bağıtlı Yüksek
    Tarafların dörtte üçünü kapsamak üzere hesaplanacaktır.
    BU HÜKÜMLERE OLAN İNANÇLA, aşağıda adları yazılı Tamyetkili Temsilciler,
    işbu Sözleşmeyi imzalamışlardır.
    MONTREUX’de, yirmi Temmuz bin dokuz yüz otuz altı tarihinde onbir nüsha
    olarak düzenlenmiştir; bu nüshalardan, Temsilcilerce mühürlenmiş olan
    birincisi, Fransa Cumhuriyeti Hükümeti arşivlerine konulacak, öteki nüshalar da
    imzacı Devletlere teslim olunacaktır.
    N. P. NİCOLAEV
    Pierre NEİCOV
    J. PAUL-BONCOUR
    H. PONSOT
    STANLEY
    S. M. BRUCE
    N. POLİTİS
    Raoul BİBİCA-ROSETTİ
    Aşağıda imzaları bulunan Japonya Temsilcileri, işbu Sözleşme hükümlerinin,
    Milletler Cemiyeti üyesi olmayan bir Devlet sıfatıyla, Japonya’nın durumunu,
    gerek Milletler Cemiyeti Misakına göre, gerek bu Misak çerçevesi içinde yapılmış
    karşılıklı yardım andlaşmalarına göre, hiçbir biçimde değiştirmediğini ve
    Japonya’nın özellikle 19. ve 20. maddeler hükümleri içinde bu Misak ve bu
    andlaşmalar konusunda tam bir değerlendirme özgürlüğünü elinde tuttuğunu,
    Hükümetleri adına bildirirler.
    N. İATO
    Massa-aki HOTTA
    N. TİTULESCO
    Cons. CONTZESCO
    V. V. PELLA
    Dr. R. ARAS
    Suad DAVAZ
    N. MENEMENCİOĞLU
    Asım GÜNDÜZ
    N. SADAK
    Maxime LİTVİNOFF
    Dr. I. V. SOUBBOTİTCH
    EK I.
13. İşbu Sözleşmenin 2. maddesi uyarınca alınabilecek olan vergiler ve harçlar
    aşağıdaki çizelgede gösterilenler olacaktır. Türk Hükümetinin bu vergilerde ve
    harçlarda kabul edebileceği indirimler, bayrak ayırımı gözetilmeksizin
    uygulanacaktır.
    Yapılan Hizmetin Niteliği Altın Frank*
    a. Sağlık denetimi 0.075
    b. Fenerler, ışıklı fenerler ve geçit şamandıraları,
    ya da başka şamandıralar:
    800 tona kadar
    800 tonun üstünde
    0.420
    0.210
    c. Kurtarma sandallarını, palamar taşıyan füze
    istasyonlarını, sis düdüklerini, radyofarları ve b.
    paragrafına girmeyen ışıklı şamandıralarla, aynı
    türden başka döşemleri (tesisleri) kapsamak
    üzere.
    0,10
    Kütüğe yazılı darasız tonajın (jauge netle,net register tonnage)
    her bir tonu üzerinden alınacak vergi ya da harçlar tutarı Altın-Frank*

• Şimdiki durumda, 100 kuruş, yaklaşık olarak 2 altın-Frank 20 santim
  değerindedir.

3. İşbu Ek’in, 1. paragrafına ekli çizelgede belirtilen vergiler ve harçlar,
   Boğazlar’dan bir gidiş-dönüş geçişine uygulanacaktır (başka bir deyimle, Ege
   Denizinden Karadeniz’e bir geçiş ve Ege Denizi’ne doğru dönüş yolculuğu ya da
   Karadeniz’den Ege Denizi’ne Boğazlar’dan bir geçiş, bunun ardından da
   Karadeniz’e dönüş); bununla birlikte, bir ticaret gemisi, gidiş yolculuğu için
   Boğazlar’a girdiği tarihten başlayarak altı aydan çok bir süre sonra, duruma
   göre, Ege Denizi’ne ya da Karadeniz’e dönmek üzere Boğazlar’dan yeniden
   geçerse, bu gemi, bayrak ayırımı yapılmaksızın, bu vergileri ve harçları ikinci
   kez ödemekle yükümlü tutulabilecektir.
4. Bir ticaret gemisi, gidiş geçişinde, dönmeyeceğini bildirirse, işbu Ek’in birinci
   paragrafının b) ve c) fıkralarında öngörülen vergiler ve harçlar bakımından
   yalnız tarifenin yansını ödemesi gerekecektir.
5. İşbu Ek’in birinci paragrafına ekli çizelgede tanımlanan ve söz konusu
   hizmetlerin gerektirdiği giderlerin karşılanmasına ve yedek akçe ya da aşırı
   olmayan bir döner sermaye fonu elde etmek için gerekli miktardan yüksek
   olmayacak olan vergiler ve harçlar, ancak işbu Sözleşmenin 29. maddesi
   hükümleri uygulanarak arttırılabilecek ya da tamamlanabilecektir. Bunlar altınFrank ya da ödeme tarihindeki kambio değerine göre Türk parası olarak
   ödenecektir.
6. Ticaret gemileri, kılavuzluk ve yedekçilik (römorkörcülük) gibi isteğe bağlı
   hizmetler karşılığı vergileri ve harçları, böyle bir hizmet, söz konusu geminin
   acentasının ya da kaptanının istemesi üzerine, Türk makamlarınca gereği gibi
   yerine getirilmişse, ödemek zorunda tutulabileceklerdir. Türk Hükümeti, isteğe
   bağlı bu hizmetler için alınacak vergilerin ve harçların tarifesini vakit vakit
   yayınlayacaktır.
7. Bu tarifeler, söz konusu hizmetler ö. maddenin uygulanmasıyla zorunlu
   kılındığı durumlarda arttırılmayacaktır.
   EK. II11
8. İşbu Ek’in metinleri, 25 Mart 1936 tarihli Londra Deniz Kuvvetleri
   Andlaşmasından alınmıştır.
   A. STANDARD SUTAİIRIMI (MAİMAHREC)12
9. Fransızca metinde “deplacemcnt – type”, İngilizce metinde “standard
   displacement”, 1936 Türkçe çevirisinde “maimahreç esası”. (Çevirenler)
10. Bir su üstü gemisinin Standard sutaşınmı [mâimahreci], bütün gemi
    adamlarıyla, makineleri ve kazanlarıyla, denize açılmağa hazır olan ve
    “makinelerinin ve kazanlarının beslenmesine özgü yakıtla yedek yakıt dışında”
    bütün silâhlarım ve her türlü cephanesini, döşemlerini [tesisatını], donatımını,
    gemi adamlarının komanyasını, tatlı suyunu, çeşitli yiyeceklerini ve savaş
    sırasında taşıyacağı her çeşit araç ve gereçlerini ve yedek parçalarını
    bulunduran, yapımı tamamlanmış bir geminin sutaşırımıdır.
11. Bir denizaltının Standard sutaşırımı, bütün gemi adamlarıyla, yürütücü
    makineleriyle, denize açılmağa hazır olan ve “yakıtı, yağlama yağı, tatlı suyu ve
    her çeşit balast suyu dışında” bütün silâhlarını, her türlü cephanesini,
    döşemlerini [tesisatını], donatımını, gemi adamlarının komanyasını ve savaş
    sırasında taşıyacağı çeşitli araç ve gereçleri ve her çeşit yedek parçalarını
    taşıyan (dalma sarnıçlarının suyu dışında) yapımı tamamlanmış geminin su
    üstündeki sutaşırımıdır.
12. “Ton” (tonne) sözcüğü, “metrik ton” (tonnes metriques) teriminde kullanılışı
    dışında, 1.016 kilogramlık (2.240 litrelik) bir ton anlamına gelmektedir.
    B. SINIFLAR
13. Hattıharp gemileri13, aşağıdaki iki alt-sınıftan birine giren su üstü savaş
    gemileridir:
14. Fransızca metinde “Bâtiments de ligne”, ingilizce metinde “Capital Ships”,
    1936 Türkçe çevirisinde “Hattıharp gemileri”. (Çevirenler)
    a) Uçak-gemileri, yardımcı gemiler ya da b) alt-sınıfına giren
    hattıharp gemileri dışında, Standard sutaşırımı [mâimahreci]
    10.000 tonun (10.160 metrik tonun) üstünde olan ya da 203
    milimetre (8 pus) çapından büyük raptı bir top taşıyan, su üstü
    gemileri;
    b) Uçak-gemileri dışında, Standard sutaşırımı [mâimahreci] 8.000
    tonun (8.128 metrik tonun) üstünde olmayan ve 203 milimetre (8
    pus) çapından büyük çaplı bir top taşıyan su üstü savaş gemileri.
15. Uçak-gemileri14 sutaşırımı [mâimahreci] ne olursa olsun, başlıca uçak
    taşımak ve bu uçakları denizde harekete getirmek için yapılmış ya da buna göre
    düzenlenmiş su üstü savaş gemileridir. Bir savaş gemisi başlıca uçak taşımak ve
    bunları denizde harekete getirmek için yapılmamışsa ya ela buna göre
    düzenlenmemişse, bu gemiye bir inme ya da havalanma güvertesinin konulması,
    bu geminin, uçak-gemisi sınıfına sokulması sonucunu vermez.
16. Fransızca metinde “bâtiments porte-aeronefs”, İngilizce metinde “AircraftCarriers”, 1936 Türkçe çevirinde “Tayyare ana gemileri”. (Çevirenler)
    Uçak-gemileri sınıfı iki alt-sınıfa ayrılır; şöylece:
    a) Uçakların havalanabilecekleri ya da konabilecekleri bir güverte
    ile donatılmış olan gemiler;
    b) Yukarıda a) paragrafında tanımlanan bir güverteyle
    donatılmamış olan gemiler.
17. Hafif sn üstü gemileri15 uçak-gemileri, küçük savaş gemileri ya da yardımcı
    gemiler dışında, standard sutaşırımı [mâimahreci] 10.000 tonu (10.160 metrik
    tonu) geçmemek üzere, 100 tonun (102 metrik tonun) üstünde olan ve 203
    milimetre (8 pus) çapından büyük çaplı top taşımayan su üstü savaş gemileridir.
18. Fransızca metinde “bâtiments legers de surface”, İngilizce metinde “Light
    Surface Vessels”, 1936 Türkçe çevirisinde “hafif su üstü gemileri”. (Çevirenler).
    Hafif su üstü savaş gemileri üç alt-sınıfa ayrılır; şöylece;
    a) 155 milimetre (6.1 pus) çapından büyük çaplı bir top taşıyan
    gemiler;
    b) 155 milimetre (6.1 pus) çapından büyük çaplı top taşımayan ve
    Standard sutaşırımı [mâimahreci] 3.000 tonun (3.048 metrik
    tonun) üstünde olan gemiler;
    c) 155 milimetre (6.1 pus) çapından büyük çaplı top taşımayan ve
    standard sutaşırımı [mâimahreci] 3.000 tonun (3.048 metrik
    tonun) üstünde olmayan gemiler.
19. Denizaltılar16 denizin yüzeyi altında gidip-gelmek üzere yapılmış bütün
    gemilerdir.
20. Fransızca metinde “sous-marins”, İngilizce metinde “Submarines”, 1936
    Türkçe çevirisinde “denizaltı gemileri”. (Çevirenler).
21. Küçük savaş gemileri17 , yardımcı gemiler dışında, standard sutaşırımı
    [mâimahreci] 2.000 tonu (2.023 metrik tonu) geçmemek üzere, 100 tondan
    (102 metrik tondan) büyük olan, ancak aşağıdaki niteliklerden hiçbirini
    kendilerinde bulundurmayan su üstü savaş gemilerdir:
22. Fransızca metinde “petits navires de combat”, İngilizce metinde “Minör War
    Vessels”, 1936 Türkçe çevirisinde “küçük muharebe gemileri”. (Çevirenler).
    a) 155 milimetre (6.1 pus) çapında büyük çaplı bir topla donatılmış
    olmak;
    b) Torpil atmak için yapılmış ya da donatılmış bulunmak;
    c) 20 milden çok hız sağlamak üzere yapılmış olmak;
23. Yardımcı gemiler18, askerî donanmaya bağlı olup, Standard sutaşırımı
    [mâimahreci] 100 tondan (102 metrik tondan) büyük olan, olağanlıkla donanma
    hizmetinden ya da asker taşıma ya da savaşan gemilerin kullanıldıkları
    hizmetten başka herhangi bir hizmette kullanılan, savaşan gemi olmak üzere
    yapılmamış olan ve aşağıdaki niteliklerden hiçbirini kendinde bulundurmayan su
    üstü gemileridir;
24. Fransızca metinde “bâtiments auxilliaires”, İngilizce metinde “Auxilary
    Vessels”, 1936 Türkçe çevirisinde “Muavin gemiler”. (Çevirenler)
    a) 155 milimetre (6.1 pus) çapından büyük çaplı bir lopla
    donatılmış olmak;
    b) 76 milimetreden (3 pustan) büyük çapta sekiz toptan çok lopla
    donatılmış olmak;
    c) Torpil atmak üzere yapılmış ya da donatılmış olmak;
    d) Zırhlı kaplamalarla korunmak üzere yapılmış olmak;
    e) 28 mili aşan bir hıza erişmek üzere yapılmış olmak;
    f) Uçakları denizde harekete geçirmek üzere özellikle yapılmış ya
    da düzenlenmiş olmak;
    g) Uçak fırlatmak için, ikiden çok araçla donatılmış bulunmak.
    C. YAİINI DOLDURMUİ GEMİLER.
    Aşağıdaki sınıflara ve alt-sınıflara giren gemiler, yapımlarından başlayarak,
    aşağıda sayıları gösterilen yıllar geçince, “yaşını doldurmuş”19 sayılacaklardır:
25. Fransızca metinde “hors d’âge”, İngilizce metinde “over-age” 1936 Türkçe
    çevirisinde “yaşını doldurmuş”. (Çevirenler)
    a) Bir hattıharp gemisi için ……………………………. 26 yıl;
    b) Bir uçak-gemisi için ………………………………… 20 yıl;
    c) a) ve b) alt-sınıflarından bir hafif su üstü gemisi için:
    (i) l Ocak 1920 den önce kızağa konulmuşsa …… 16 yıl;
    (ii) 31 Aralık 1919 dan sonra kızağa konulmuşsa .. 20 yıl;
    d) c) alt-sınıfından bir hafif su üstü gemisi için ……. 16 yıl;
    e) Bir denizaltı için …………………………………….. 13 yıl;
    EK III
    Japon donanmasının aşağıda belirtilen, yaşını doldurmuş üç okul gemisinden
    ikisinin Boğazlardaki limanları birlikte ziyaretine izin verilmesi
    kararlaştırılmıştır.
    Bu iki geminin toplam tonajı, bu durumda, 15.000 tona eşdeğerde sayılacaktır.
    Kızağa Konuş
    Tarihi
    Hizmete Giriş
    Tarihi
    Standard
    Sutaşırımı
    Silahlar
    Asama 20.10.1896 18.03.1899 9.240 ton 4
    12
    x
    x
    200 mm
    150 mm
    Yakumo 01.11.1898 20.06.1900 9.010 ton 4
    12
    x
    x
    200 mm
    150 mm
    Iwate 11.11.1898 18.03.1901 9.180 ton 4
    14
    x
    x
    200 mm
    150 mm
    EK IV
26. İşbu Sözleşmenin 18. maddesinde öngörülen, Karadeniz kıyıdaşı Devletlere
    bağlı donanmaların toplam tonajı hesabına katılacak gemilerin sınıfları ve altsınıfları şunlardır:
    Hattıharp gemileri:
    Alt-sınıf a);
    Alt-sınıf b);
    Uçak-gemileri:
    Alt-sınıf a);
    Alt-sınıf b);
    Hafif su üstü gemileri:
    Alt-sınıf a);
    Alt-sınıf b);
    Alt-sınıf c);
    Denizaltılar:
    İşbu Sözleşmenin II sayılı Ek’indeki tanımlamalara göre.
    Tonaj toplamının hesaplanmasında göz önünde tutulması gereken
    sutaşırımı [mâimahreç], III sayılı Ek’de tanımlanan standard
    sutaşırımıdır. Sözü edilen Ek’te tanımlanmış oldukları biçimde,
    ancak “yaşını doldurmuş” olmayan gemiler göz önünde
    tutulacaktır.
    18. maddenin b) fıkrasında öngörülen bildirinin ayrıca işbu Ek’in birinci
        paragrafında belirtilen sınıflarla alt-sınıflardaki gemilerin tonaj toplamını
        kapsaması gerekir.
        PROTOKOL
        Bugünkü tarihli sözleşmeyi imza ettikleri sırada, aşağıda imzalan bulunan
        Tamyetkili Temsilciler, her biri kendi hükümetlerini bağlamak üzere, aşağıdaki
        hükümleri kabul ettiklerini bildirirler:
27. Türkiye, işbu Sözleşmenin Başlangıç; (Préambule) kesiminde tanımlandığı
    biçimde Boğazlar bölgesini hemen yeniden askerleştirebilecektir.
28. Türk Hükümeti, 15 Ağustos 1936 tarihinden başlayarak işbu Sözleşmede
    belirlenen rejimi geçici olarak uygulayacaktır.
29. İşbu Protokol bugünkü tarihten başlayarak geçerli olacaktır.
    MONTREUX’de, yirmi Temmuz bin dokuz yüz otuz altı tarihinde düzenlenmiştir.
    N. B. NİCOLAEV
    Pierre NEİCOV
    J. PAUL-BONCOUR
    H. PONSOT STANLEY
    S.M. BRUCE
    N. POLİTİS
    Raoul BİBİCA-ROSETTİ
    N. SATO (ad referendum)
    Massa-aki HOTTA (ad referendum)
    N. TİTULESCÜ
    Cons. CONTZESCO
    V. V. PELLA
    Dr. R. ARAS
    Suad DAVAZ
    N. MENEMENCİOĞLU
    Asım GÜNDÜZ
    N. SADAK
    Maxime LİTVİNOFF
    Dr. I. V. SOUBBOTİTCH